Κυριακή 10 Δεκεμβρίου 2017

Ο μαζικός πνιγμός προσκυνητών στον ποταμό Έβρο, το 1888

*Το δημοσίευμα της εφημερίδας "Βυζαντίς" στις 18 Ιουνίου 1888





Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης



                Από μικρό παιδί, άκουγα στο Διδυμότειχο για τον μαζικό πνιγμό 40 έως 50 ατόμων στον ποταμό Έβρο, στα τέλη του 19ου αιώνα, κατά τη διάρκεια του πανηγυριού που γίνεται στη γενέτειρά μου τη μέρα της Πεντηκοστής. Στο λεγόμενο και Καλέ Παναΐρ, στο τοπικό ιδίωμα. Και πάντα θεωρούσα ότι γύρω από το δραματικό αυτό γεγονός, είχαν πλεχθεί και μύθοι, αφού δεν έβλεπα πουθενά τεκμηρίωση.
                Το πανηγύρι αυτό τελείται εις ανάμνηση ενός γεγονότος της εποχής των σταυροφοριών. Τότε οι Δυτικοί σταυροφόροι (στην πραγματικότητα κακοποιά στοιχεία από τη Δυτική Ευρώπη, με τις ευλογίες του Πάπα) ήθελαν να ελευθερώσουν τους Αγίου Τόπους από τους Άραβες κατακτητές. Αλλά στην πορεία έπεφταν στα εδάφη της χριστιανικής βυζαντινής αυτοκρατορίας και σκότωναν, έκαιγαν, έκλεβαν… Μέχρι που το 1204 κατέκτησαν και την ίδια την Κωνσταντινούπολη.
Το Μάιο μάλλον του 1205 τα στρατεύματα των Λατίνων με αρχηγό τον Ερρίκο της Φλάνδρας, αδελφό του Βαλδουίνου Α΄ και διάδοχό του, έχοντας λεηλατήσει την ευρύτερη περιοχή της Θράκης, επιχείρησαν να καταλάβουν το ισχυρό φρούριο του Διδυμοτείχου, στην περιοχή του οποίου άρχισε να εκδηλώνεται η πρώτη αντίσταση κατά της Λατινοκρατίας.

*Πολιορκία βυζαντινού φρουρίου, από χειρόγραφο του Ιωάννη Σκυλίτζη

         Τότε πολιόρκησαν στενά το Διδυμότειχο, που κόντευαν να το κατακτήσουν. Οι κάτοικοι οι οποίοι ήταν μέσα στο κάστρο, πιεζόμενοι τρομερά από τους σταυροφόρους, έκαναν λιτανεία με την εικόνα του Χριστού και ω! του θαύματος, έπιασε μια φοβερή καταρρακτώδης βροχή. Φούσκωσαν τα ποτάμια, τα ρέματα και οι τάφροι γύρω από το βυζαντινό κάστρο. Οι σταυροφόροι υποχώρησαν, λύοντας την ασφυκτική πολιορκία τους. Το Διδυμότειχο σώθηκε, ως εκ θαύματος. Ο Νικήτας Χωνιάτης επιφανής Βυζαντινός αξιωματούχος και ιστορικός, που έζησε τα γεγονότα της κατάληψης της Κωνσταντινούπολης, καταγράφει το γεγονός της σωτήριας βροχής στο Διδυμότειχο με τα ακόλουθα λόγια: «Επί τω παροξυσμώ τούτω των Λατίνων, έδυ ο ήλιος, και πληρούται νεφών ο αήρ, και ραγδαίας βροχής θεόθεν αφορισθείσης εν τοις ανόπιν του Διδυμοτείχου μέρεσιν ο τω φρουρίω παραρρέων Έβρος διευρυνθείς υετώ και μέγας εκ μικρού του τότε φανείς τας πεδιάδας εξυδατοί, και τω στρατοπέδω των Λατίνων εξαπιναίως επικλυσθείς όπλα παρασύρει και μηχανάς, ίππους απάγει πολεμιστάς, άνδρας τον Αχέροντα δείκνυσιν».
*Εικόνα από τη λιτάνευση της εικόνας του Χριστού

                Έκτοτε και σε ανάμνηση αυτού του γεγονότος τελείται στο Διδυμότειχο το Καλέ Παναΐρ, με βασική εκδήλωση τη λιτανεία της Δεσποτικής εικόνας του Χριστού, από τον ιερό ναό του Σωτήρος Χριστού στον μητροπολιτικό ιερό ναό του Αγίου Αθανασίου και τανάπαλιν. Οι κάτοικοι πιστεύουν, ότι ανάλογα με το πόσο βαριά αισθάνονται την εικόνα αυτοί που την μεταφέρουν στους ώμους τους, θα είναι και η χρονιά… Δηλαδή σκληρή ή όχι για τον κοσμάκη. Αρκετοί προσκυνητές διανυκτερεύουν την παραμονή στο ναό του Σωτήρος Χριστού. Ανήμερα της Πεντηκοστής, αμέσως μετά την πανηγυρική Θεία Λειτουργία, τελείται ο Εσπερινός της Γονυκλισίας και οι παριστάμενοι προσεύχονται γονατίζοντας πάνω σε φύλλα καρυδιάς. Ακολουθεί πανηγύρι πάνω στο λόφο του Κάστρου.
*Η αρχή του κειμένου του Δημητρίου Μανάκα στα "Θρακικά


Το περιστατικό του μαζικού πνιγμού στον Έβρο


                Ας επανέλθουμε όμως στον μαζικό πνιγμό, που πέρασε στις λαϊκές αφηγήσεις σαν παραμύθι. Έως ότου το 1963, ο αείμνηστος Δάσκαλος Δημήτριος Μανάκας, εξαίρετος γνώστης της ιστορίας της περιοχής δημοσίευσε στα «Θρακικά» πληροφορίες για το δραματικό αυτό γεγονός, που έγινε ακόμα και δημοτικό τραγούδι, το οποίο τραγουδιόταν σε ρυθμό ζωναράδικο. Συγκεκριμένα δημοσίευσε ένα κείμενο με τίτλο «Συλλογή αφηγήσεων, θρύλων, παραδόσεων και ιστορικών γεγονότων Διδυμοτείχου». Στο σημαντικό αυτό κείμενο ο Μανάκας αναφέρει ότι προσκυνητές στο Καλέ Παναΐρ από την απέναντι όχθη του ποταμού Έβρου, περνούσαν με μια σχεδία και έρχονταν στο Διδυμότειχο για την θεία λειτουργία, τη λιτανεία και το πανηγύρι. Η σχεδία δεν είχε μεγάλες δυνατότητες. Και εκείνη η τη χρονιά, το 1888 δηλαδή, 40-50 πανηγυριστές ήθελαν να περάσουν στην απ’ εδώ όχθη και παρά τις διαμαρτυρίες των βαρκάρηδων, μπήκαν όλοι μέσα, η σχεδία δεν τους άντεξε, βούλιαξε και χάθηκαν όλοι στα βαθιά νερά του Έβρου. Οι περισσότεροι πνιγμένοι ήταν νέοι στην ηλικία, αρραβωνιασμένα ζευγάρια και μάνες με μωρά παιδιά.
*Αφίσα του συλλόγου των Καστροπολιτών για το Καλέ Παναΐρ (2015)

                «Η είδησις μεταδοθείσα αμέσως- είχε γράψει ο Μανάκας- ανεστάτωσε το Διδυμότειχον και τους πανηγυριστάς, ματαιωθείσης πάσης περαιτέρω εκδηλώσεως».
                Από τότε, από το 1888 δηλαδή, το γεγονός αυτό είχε παραμείνει στη συλλογική λαϊκή μνήμη, αλλά πλην του Μανάκα δεν φαίνεται να έχει ασχοληθεί κανένας με την τεκμηρίωση αυτού του τραγικού περιστατικού. Τα χρόνια πέρασαν, οι μνήμες ατόνησαν, το γεγονός ξεχάστηκε ή σε άλλους έμεινε με το ερώτημα, αν όντως υπήρξε αυτός ο μαζικός πνιγμός.


Γεγονός ο πνιγμός


                Και όμως ο πνιγμός αυτός συνέβη και η είδηση διασώθηκε σε εφημερίδες της Κωνσταντινούπολης.
                Για παράδειγμα η εφημερίδα «Βυζαντίς» είχε γράψει στις 18 Ιουνίου 1888 ότι «φοβερά καταστροφή εγένετο την ημέραν της Πεντηκοστής εν Διδυμοτείω ής τας λεπτομερείας, επιστολή εκ της πόλεως ταύτης εκτίθησιν».
                Κατά την εφημερίδα στη θρησκευτική πανήγυρη αυτής της ημέρας, δηλαδή της Πεντηκοστής, συρρέει μεγάλο πλήθος χριστιανών της επαρχίας, ενώ την επόμενη μέρα τελείται παρόμοιο πανηγύρι στο χωριό Καραζαμχά, που απείχε δύο ώρες από το Διδυμότειχο, στο οποίο παρευρίσκονται οι πέραν του Έβρου (εννοεί δυτικά του ποταμού) κατοικούντες χριστιανοί.
                «Τεσσαράκοντα εκ των τελευταίων τούτων θέλοντες να μεταβώσιν εις την πανήγυριν   του χωρίου επέβησαν ακατίου, αλλά τούτο εκ της επισωρεύσεως εβυθίσθη αύτανδρον και ετάφησαν υπό τα ύδατα του ποταμού τεσσαράκοντα υπάρξεις» συνέχιζε η «Βυζαντίς». Μετά από πολλές προσπάθειες μόνο πέντε πτώματα ανασύρθηκαν από τον Έβρο.
                Υπάρχουν μερικές διαφορές από την αφήγηση του Μανάκα αν δηλαδή έρχονταν από απέναντι ή πήγαιναν απέναντι, αλλά καμιά σημασία δεν έχει αυτό. Οι άνθρωποι πνίγηκαν μέσα στο ποτάμι.
*Από το "Νεολόγο" της 17ης Ιουνίου 1888

                Μια άλλη εφημερίδα της Κωνσταντινούπολης, ο «Νεολόγος» έγραψε στις 17 Ιουνίου 1888, ότι «Θλιβερώτατον δυστύχημα αγγέλλεται εκ Διδυμοτείχου. Πολλοί κάτοικοι του Ουζούν Κιοπρού απελθόντες εις την πόλιν ταύτην επί ταις εορταίς επανέκαμπτον  εις τα ίδια τη 12η μεσούντος. Φθάσαντες εις τον ποταμόν Μαρίτσαν  όν επρόκειτο να διαβώσιν ηθέλησαν να επιβώσι πολλοί του προς διάβασιν εις την απέναντι όχθην  χρησιμεύοντος ακατίου , διότι επί του ποταμού, όστις εν τω μέρει τούτω έχει πλάτος 300 μέτρων, δεν υπάρχει γέφυρα».
                Παρά τις διαμαρτυρίες του επικεφαλής βαρκάρη 45 άτομα μπήκαν στο «ακάτιον» το οποίο άρχισε να πλέει προς την απέναντι όχθη. Δυστυχώς- κατά την εφημερίδα 2-3 επιβάτες κινήθηκαν με αποτέλεσμα το «ακάτιον» όπως ήταν γεμάτο, να ανατραπή και να βυθισθεί. Πνίγηκαν 33 νεόνυμφοι «ως επί το πολύ γυναίκες και κόραι μεμνηστευμέναι».
*Ο "Νεολόγος" της 18ης Ιουνίου 1888

                Η ίδια εφημερίδα την επομένη 18 Ιουνίου 1888, έγραψε συμπληρωματικά, ότι στο Διδυμότειχο «εκτός των αλλεπαλλήλων φόνων και κλοπών εσχάτως» την ημέρα της Πεντηκοστής, κατά την επιστροφή των πανηγυριστών «οι πέραν του Έβρου οικούντες 50 τον αριθμό, γυναίκες και παιδία επνίγησαν εν αυτώ, του ακατίου σεσηπότος και διαρραγέντος εν μέσω ποταμώ». Έγραψε ότι ανασύρθηκαν ακόμα και γυναίκες με παιδιά στις αγκαλιές τους και κατέληγε: «Σπουδαία απρονοησία της αρχής, ήτις ενοικιάζουσα το δικαίωμα των ακατίων  110 λίρας ετησίως δεν εφρόντισε να επιτηρή την στερεότητά των και επιβάλλη αυτήν τω εκμεταλλευτή, οπότε δεν θα εθρηνούμεν νυν την απώλειαν τόσων υπάρξεων».
*Η Δεσποτική εικόνα του Χριστού, η οποία λιτανεύεται


Το δημοτικό τραγούδι για τον πνιγμό


                Το μοιρολόγι που συνέθεσε η λαϊκή μούσα, διέσωσε ο Δημήτριος Μανάκας και είναι το ακόλουθο:

«Αλλάζουν μάνεις κι πιδιά
Κι πεθερές κι νύφεις.
Αλλάζ’ καημέν’ Λαμπράκινα
Δυο κουρίτσια κουπέλεις.
Τόνα βαζ’ του τιρλικάκ’
Κι τ’ άλλου του σκαλένιου τ’ (κεντητό φουστάνι)
Παίρνουν κηριά στα χέρια τ΄ς
Κι στου Χριστό πααίνουν.
Κι Άγιους Χριστός δεν σκώνουνταν
Κόσμους για να πιράσουν (εννοεί τη διέλευση κάτω από την λιτανευόμενη εικόνα)
Κανένας δεν κατάλαβει
Μόν’ γέροντας (εννοεί το Μητροπολίτη) κατάλαβει (μάλλον ειδοποιήθηκε έγκαιρα)
-Κόφτι πιδιά τις γκάϊντις σας
Κουρίτσια τα τραγούδια
Θα γίνει ένα φονικό
Ένα μεγάλο θάμα.
Θα χάσουν κόσμους τη ζουή τ’ς,
Γιατί καράβ’ μπατίκουσι (βούλιαξε)
Κι του καράβ’ μπατ’κώνει».


          Ο φίλος λαογράφος Πασχάλης Λιγούδης, από την Αλεξανδρούπολη, μου υπέδειξε και άλλη μια παραλλαγή δημοτικού τραγουδιού για τον πνιγμό στον ποταμό Έβρο. Το έχουν τραγουδήσει ο Χρόνης Αηδονίδης, ο Καρυοφύλλης Δοϊτσίδης, καθώς και άλλοι παραδοσιακοί μουσικοί της Θράκης. Είναι η ακόλουθη:

 "Στου Δημοτκου πανγκύρ' θα γέν'
 πανγκύρ' κι παναΐρι. 
Θα πάει κόσμους στου παναΐρ, 
θα παν' κι περακλιώτες (από τα πέρα χωριά). 
Στου πάϊμα καλά παέν' 
στου γυρισμό φαρμάκι. 
Κι καϊκτσής τους λάληση 
κι καϊκτσής τους λέει. 
Μην ανιβαίντι βρε πιδιά
 μην ανιβαίντι ούλνοι. 
Κι του καϊκ' μπατίρντισι 
κι του καϊκ' μπατίρτσι...."  



           Και η άλλη εκτέλεση με τον Καρυοφύλλη Δοϊτσίδη και τις κόρες του Θεοπούλα και Λαμπριάννα



           Μια άλλη εκδοχή δημοτικού άσματος για τον πνιγμό τραγούδησε στον λαογράφο Πασχάλη Λιγούδη η κ. Χρυσανίδου Αναστασία, που κατάγεται από τους Ψαθάδες Διδυμοτείχου. Το άκουσε από τη γιαγιά της.


   
           Η κ. Λίτσα Καμπακάκη μας θυμίζει ότι και η μητέρα της Δήμητρα Καμπακάκη (1926-2011), που γεννήθηκε στη Θυμαριά Έβρου και έχει ρίζες από το Μαλκότς (Γραβιά) και το Τσιφλικάκι, Μακράς Γέφυρας, Ανατολικής Θράκης τραγουδούσε μια εκδοχή του τραγουδιού για το δραματικό αυτό γεγονός με τους ακόλουθους στίχους:

Και μια μιγάλ' Παρασκιυή

και μια μεγάλο Πέμπτη

φκιάνουν μεγάλις λειτουργιές(2)

ψυχές να ξιαναγνώσουν
κανένας δεν τ' απίκασι(2)
κάνας δεν πιλογήθκι
μόν' γέροντας τ' απίκασι (κατάλαβε) (2)
γέρος τ' απιλογήθη.
Κόψτι πιδιά μ' τις γκαϊντις σας(2)
κορίτσια τα τραγούδια.
Θα γένει ένα φονικό (2)
κι ένα καινούργιο θαύμα.
Θα κλάψουν μάνες τα πιδιά τς(2)
και πιθιρές τις νύφις.
Θα κλάψει Λυμπεράκινα(2)
και τρεις καλές κοπέλις.
Σταθίτσα βάζ' τα σκαλουτά* (2)
Ματένια του σκαλένιου**.....
......
*=υφαντά ρούχα, πουκάμισο, μεσοφόρι
**=ρούχο υφαντό στον αργαλειό

           Όταν συνέβη ο πρωτοφανής αυτός πνιγμός, μητροπολίτης Διδυμοτείχου ήταν ο Μεθόδιος Αρώνης, ο οποίος ποίμανε την περιοχή από το 1878 έως το 1893.
           Ήταν τότε το 1888, μια μαύρη μέρα, μια τόση άσχημη Πεντηκοστή για το Διδυμότειχο, που εξακολουθεί όμως να θυμάται εκείνη την πολιορκία των σταυροφόρων και το θαυματουργό κατακλυσμό και να τιμά την επέτειο.


Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης
  
*Η λιτάνευση της εικόνας του Χριστού



49 σχόλια:

  1. Eleni Rantzoudi
    Ευχαριστούμε για την αναβίωση της ιστορικής μνήμης! Το Καλέ Παναϊρ είναι θεσμός στην πόλη του Διδυμοτείχου αλλά δεν γνώριζα την σύνδεση του με την πολιορκία των σταυροφόρων,

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Litsa Kampakaki
    Κε Παντελή ευχαριστώ για την τεκμηριωμένη αναφορά στο γεγονός αυτό..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ιφιγένεια αγγελοπουλου
    Μπράβο εξαιρετικό. Όπως πάντα αυτά που δημοσιεύεις άγνωστα και πολύ ενδιαφέροντα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ευάγγελος Κουρδάκης
    Ο παπου χριστοδουλος αστρακης ηταν στην κοιλια της μανας του το 1888,,,,,,ο πατερας του με την μανα του σαν νιοπαντρο ζευγαρι πηγαν στον χριστο,,,,,,στην επιστροφη η μανα του επειδη ηταν απο το παλιο κωστη του ειπε να πανε πρωτα στο χωριο της να δει τους γονεις της και τα αδερφια της ,,,,,ανεβηκαν στο σιαλι και στην μεση της διαδρομης βουλιαξαν ,αλλα αυτος ηξερε μπανιο και τραβηξε και την γυναικα του και σωθηκαν ,,,,,,,,το 1888 μετα γεννηθικε ο παπου χριστοδουλος που εζησε στις παλιες ψαθαδες και μετα προσφυγας στην κυανη,,,,,απογονοι του υπαρχουν ,,,ο τελευταιος γιος του που ζει στην παιανια και εγγονια με δισεγγονα στην κυανη,,,,,,,,,,πραγματικο γεγονος που μεταδιδεται απο στομα σε στομα απο τους παλιοτερους,,,,,,,,,

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία αυτή που μας έγραψες Βαγγέλη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Υβοννη Συρμοπουλου Ευχαριστούμε για τις τόσο ενδιαφέρουσες δημοσιεύσεις.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Kostas Patialiakas
    Αγαπητέ μου φίλε πόσο κιλά σκόνης πέταξες για να βρεις στοιχεία για το θλιβερό αυτό γεγονός; Θερμά συγχαρητήρια!!!! Την παραμονή της Πεντηκοστής η συγχωρεμένη γιαγιά μου με πήγαινε στην Εκκλησία του Χριστού, γιατί άργούσα να περπατήσω και περισσότερο να μιλήσω!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Δημήτρης Βραχιόλογλου
    Είσαι καταπληκτικός Παντελή...."Απιαστος".....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Νίνα Γκούδλη
    Παντελή με συγκλόνισε η ιστορία σου!...Πολλοί άνθρωποι στο πέρασμα των χρόνων έχουν χάσει τη ζωή τους στα νερά του 'Eβρου και συνεχίζουν να χάνονται!.....
    Σ' ευχαριστώ για την υπέροχη ανάρτηση σου με την εκκλησία της καρδιάς μου!...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Vaia Grammenidou
    Τέλειο, ευχαριστούμε καλές γιορτές

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Θεοπουλα Δεβετζη
    Σ'ευχαριστώ πολύ Παντελή. Πρώτη φορά το ακούω.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Ζήσης Χατζηπασχάλης
    ΠΑΝΤΕΛΗ ΚΑΛΗ ΣΟΥ ΜΕΡΑ. ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΒΙΩΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΜΝΗΜΗΣ... ΤΟ ΚΑΛΕ ΠΑΝΑΊ΄Ρ.... ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΠΝΙΓΜΟ ΣΤΟΝ ΠΟΤΑΜΟ ΕΒΡΟ ΤΩΝ 40 ΑΤΟΜΩΝ ΤΟ 1888. ΕΥΤΥΧΩΣ ΠΟΥ ΕΣΥ ΠΑΝΤΑ ΜΑΣ ΕΝΗΜΕΡΩΝΕΙΣ. ΚΑΛΟ ΣΟΥ ΜΕΣΗΜΕΡΙ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Angeliki T Greek
    Thank you, for another amazing article!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Χάρης Αντωνακούδης
    Αυτή ειδικά η δημοσίευση είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα για όλους μας μια και όλοι έχουμε κάποιες αναμνήσεις από το Καλέ Παναΐρ. Παντελή σε ευχαριστώ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. ΠΑΣΧΑΛΗΣ ΛΙΓΟΥΔΗΣ
    Παντελή, σ' ευχαριστούμε για τις πολύ ενδιαφέρουσες έρευνές σου που φωτίζουν την Ιστορία του Διδυμοτείχου. Για τον πνιγμό των πανηγυρτζήδων που έρχονταν από τα απέναντι χωριά υπάρχει και σχετικό τραγούδι που το ακούμε από το Χρόνη Αηδονίδη.
    "Στου Δημοτκου πανγκύρ' θα γέν' πανγκύρ' κι παναϊρι. Θα πάει κόσμους στου παναϊρ , θα παν' κι περακλιώτες (από τα πέρα χωριά). Στου πάϊμα καλά παέν' στου γυρισμό φαρμάκι. Κι καϊκτσής τους λάληση κι καϊκτσής τους λέει. Μην ανιβαίντι βρε πιδιά μην ανιβαίντι ούλνοι. Κι του καϊκ' μπατίρντισι κι του καϊκ' μπατίρτσι...."
    Εδώ φαίνεται καθαρά ότι ο πνιγμός έγινε κατά την επιστροφή των πανηγυρτζήδων !!!! (Στου πάϊμα καλά παέν' στου γυρισμό φαρμάκι..)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. Ευχαριστώ πολύ Πασχάλη. Πιστεύω πως σε διάφορα χωριά, ίσως να υπάρχουν και άλλες παραλλαγές. Το τραγούδι με τον Αηδονίδη, δεν έτυχε να το ακούσω. Αν υπάρχει στο You Tube θα ήθελα να το ακούσω.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. Δημήτριος Χατζηπουλίδης
    Απίθανη ιστορία. Δεν είχα ακούσει τίποτα γι αυτό. Τραγικό .

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  18. Elpida Varipati
    ΚΑΛΕ ΠΑΝΑϊΡ λοιπόν. Πάλι με δίδαξες.
    Λυπάμαι για τον πνιγμό κ δη που αφορούσε προσκυνητές.
    Υπέροχη η γραφή σου.💓

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  19. Νίνα Γκούδλη
    Συγχαρητήρια Παντελή για τον αγώνα τεκμηρίωσης των όσων γράφεις. Σε διαβάζω πάντα θαυμάζοντάς σε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  20. Georgia Mpetzios
    Σε ευχαριστω παρα πολυ Παντελη γι΄ αυτην την ωραια αληθινη ιστορία του Διδυμοτειχου... της πατριδος μου...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  21. Louloudakis Dimitris
    Αξιολογη οπως παντα πληροφορια σας για την ενημερωση μας... ενα γεγονος που αρκετοι δεν το γνωριζαμε για την οδυνηρη καταληξη του... σας ευχαριστουμε!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  22. Νινα Γκουδλη
    Ευχαριστώ και σε συγχαίρω για την ανάρτηση Παντελή!... Ο ναός του Σωτήρος Χριστού είναι η εκκλησία της καρδιάς μου!... Κάθε φορά που τον επισκέπτομαι, με πιάνουν τα κλάματα χωρίς να ξέρω γιατί!...‼️‼️‼️

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  23. Αναστασία Χουρδάκη
    ΚΟΣΜΟΥΣ ΔΑ ΠΑΕΙ,
    Κοσμους δα παει στου παναΐρ
    στου καλιουπαναΐρι (δις)
    ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΕΙ,
    ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΕΙ ΤΟΥ ΜΠΡΟΥΣΤΑ
    <ΚΑΙΚ' ΝΑ ΠΑΖΑΕΙ (ΔΙΣ
    ΠΕΝΤΙ ΝΟΥΜΑΤ' ΠΕΝΤΙ ΝΟΥΜΑΤ' ΠΑΖΑΡΕΥΕ
    ΚΙ ΣΕΦΚΑΝ ΔΙΚΑΠΕΝΤΙ (ΔΙΣ)
    ΚΙ ΤΟΥ ΚΑΪΚ' ΚΑΪΚΙ ΤΟΥ
    ΚΙ ΤΟΥ ΚΑΪΚ' ΝΤΙΒΙΡΝΤΣΙ
    ΚΙ ΧΑΘΚΙ ΤΟΣΟΥΣ ΚΟΣΜΟΥΣ (ΔΙΣ)
    ΧΑΘΚΑΝ ΜΑΝΕΣ ΜΙ ΤΑ ΠΙΔΙΑ ΚΙ ΠΙΘΕΡΕΣ ΜΙ ΤΣ' ΝΥΦΙΣ
    ΧΑΘΚΙ ΚΙ ΜΙΑ ΧΑΘΚΙ ΚΙ ΜΙΑ ΓΕΡΟΝΤΙΣΣΑ
    ΜΙ δΥΟ ΑΓΓΟΝΙΑ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ
    ΤΟΝΑ ΤΟΥ ΛΕΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΚΙ Τ' ΑΛΛΟΥ ΘΕΟΝΙΤΣΑ }}}}}}}

    ΑΠΟ ΜΕΤΑΞΑΔΕΣ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ ΝΟΜΟΥ ΕΒΡΟΥ, ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΑΕΙ Η ΜΑΝΑ ΜΟΥ ΣΕ ΗΛΙΚΙΑ 90 ΕΤΩΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ-ΣΑΚΑΛΙΔΟΥ
    ΠΕΘΑΝΕ 102 ΕΤΩΝ, ΑΙΩΝΙΑ ΤΗΣ Η ΜΝΗΜΗ !!!!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  24. Ευάγγελος Κουρδάκης
    Πνιγμος εγινε το 1888. Ο πατερας του παπου χριστοδουλου πηγε στο καλε παναΐρι σαν νιοπαντρος με την γυναικα του ,,,, Στο γυρισμο η γυναικα του θελησε να πανε στο παλιο Κωστη που ειναι απεναντι απο το σταθμο να δει τα αδερφια της και τους γονεις της ,,,, Ηταν απο κει και μετα να πανε στις Παλιες Ψαθαδες με τα ποδια,,,,, Ήταν στο καΐκι που βουλιαξε, αλλα ηξερε κολυμπι και σωθηκε αυτος και η γυναικα του,,, Ο χριστοδουλος γεννηθηκε το 1888 ηταν εγκυος η μανα του τοτε σε αυτον,,,,,, Οι απογονοι του ειναι στην Κυανη ,,, Μετα την προσφυγιά εγκατασταθηκαν εκει,,, Ειναι μασαλι των Ψαθιωτων και της Κυανης, γιαυτο το γνωριζω,,,,,,,,,,,

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  25. Δημήτριος Χατζηπουλίδης
    Μου άρεσε η παρουσία και η ανάμνηση. Σαν γεγονός τραγικό.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  26. Chryssi Baboura
    Ευχαριστούμε, Παντελή, που μας κατατοπίζεις για όσα οφείλαμε ήδη από χρόνια πριν να γνωρίζουμε! Χρόνια πολλά στην πατρίδα και σε όλους!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  27. Despoina Gourloumenou
    Σε ευχαριστώ πολύ για άλλη μια φορά Παντελή για όσα μαθαίνουμε από τις δημοσιεύσεις σου και συγκεκριμένα αυτήν την φορά για τα τραγικά γεγονότα που συνέβησαν στο πανηγύρι μας της Πεντηκοστής με τον πνιγμό των προσκυνητών στον Έβρο. Να έχουμε την ευλογία του Αγίου Πνεύματος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  28. Evi Grigoriou
    Σας ευχαριστω κ.Παντελη για τις σημαντικες και ενδιαφερουσες γνωσεις σας και πληροφοριες που μας δινετε. Καλο σας βραδυ!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  29. Δέσποινα Τζίρα
    Να εισαι γερος δυνατος. Την ηξερα την ιστορια αυτη. Την φρεσκαρισα ομως. Την ηξερα απ την γιαγια μου. Να εισαι καλα και να μας τα γραφεις

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  30. Ευάγγελος Κουρδάκης
    Στην Κυανη υπαρχουν απογονοι του διασωθεντα που βρισκοταν στην κοιλια της μανας του και σωθηκαν απο τον πατερα του που ηξερε κολυμπι ,, ,ειναι τα εγγονια του χριστοδουλου αστρακη,,,,,,,,

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  31. Xrysa Asmanidou
    Πω! πω! ποσες ψυχες αδικοχαμενες!!!!!!!!!!!!! αυτο το ποταμι μας εχει παρει κατα καιρους πολλους ανθρωπους.... αχ! αυτη η ιστορια μας, ποσο αιμα περιεχει!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  32. Eleni Gididou
    Ακόμα θυμάμαι την διανυκτέρευση που είχα κάνει στον ιερό ναό. Ευχαριστούμε για το άρθρο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  33. Γονάτιζαν τότε επάνω σε καρυδόφυλλα... Θυμήσου και τους στίχους του Κ. Μύρη στο δίσκο "Ιθαγένεια" του Γιάννη Μαρκόπουλου "Τη μέρα της Πεντηκοστής,τη νύχτα της γονατιστής
    πάν’ οι ψυχές και κάθονται, βουβές στα περιβόλια".

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  34. Artemis Gonidou
    Ένα ευχαριστώ είναι λίγο αλλά τί άλλο να πω! Η προσφορά σου είναι τόσο πλούσια, τόσο μεγάλη και τα λόγια που έρχονται στην σκέψη μου, τόσο φτωχά!
    Συγχαρητήρια!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  35. Ioanna Parashaki
    Αγαπητε συναδελφε σ ευχαριστουμε για το εργο σου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  36. ΜΕΛΑΧΡΟΙΝΗ ΜΑΡΤΙΔΟΥ
    Μνήμες...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  37. Δέσποινα Σουγιουλτζή
    Εξαιρετικό! Σας ευχαριστώ!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  38. Stavros Kavaratzis
    Παντελη... να καθιερωθει ως Πανήγυρις των Καστρων....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  39. Τριαδα Φωτοπουλου
    Καλημέρα Παντελή!! Αυτό δεν το ήξερα!!!!💜

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  40. χρυσα δανδελη
    Η ΓΙΑΓΙΑ ΜΟΥ ΑΝΔΡΙΑΝΟΥΠΟΛΙΤΙΣΣΑ ΔΑΣΚΑΛΑ, ΓΕΝΝΗΘΕΙΣΑ ΤΟ 1885, ΑΝΕΡΦΕΡΕ ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΤΟΥ ΠΝΙΓΜΟΥ, ΑΡΚΕΤΑ ΣΥΧΝΑ..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  41. Μαρια Νιωτα
    Ευχαριστούμε για τις πολύτιμες ιστορικές μνήμες του τόπου μας που γίνονται γνωστές σε μας από την έρευνα σας!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  42. κ. Αθανασιάδη
    Η έρευνας σας και η δημοσιογραφική μαεστρία σας, μας δίνει γνώση για την τοπική ιστορία που συνδέεται με τις παραδόσεις. Συγχαρητήρια!
    Θυμάμαι που παιδιά μαζί με τις γιαγιάδες και τις μάνες από το χωριό πηγαίναμε στον ‘πάππου’ το Χριστό και ήταν γεμάτη η εκκλησία και ο περίβολος με στρωσίδια για να κοιμηθούν το βράδυ οι προσκυνητές.

    ΒΑΪΡΆΜΗΣ ΚΏΣΤΑΣ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  43. Θεοπουλα Δεβετζη
    Χρόνια πολλά στην πατρίδα μας το Διδ/χο!!
    Σ'ευχαριστούμε Παντελή για τα Ιστορικά γεγονότα που περιγράφεις και οι περισσότεροι δεν τα γνωρίζουμε !!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  44. Ευαγγελία Ζηλιασκοπούλου
    Πρώτη φορά την διαβάζω κ. Παντελή την ιστορία αυτή! Αποτελείτε Κεφάλαιο της θρακικής μας ιστορίας!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  45. Βασιλική Αρβαντά
    ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΎΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΊΑ ΑΥΤΉ ΚΑΙ ΓΙΑ ΌΛΕΣ ΤΙΣ ΙΣΤΟΡΊΕΣ ΤΟΎ ΤΌΠΟΥ ΜΑΣ ΠΟΥ ΓΡΆΦΕΤΕ. ΚΑΛΉ ΣΑΣ ΜΕΡΑ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  46. Μαράια Έκτωρ
    Τραγικό γεγονός, αλλά πάντα το περιμέναμε το πανηγύρι με χαρά και από το προηγούμενο βράδυ κοιμομασταν με τη γιαγιά μου και φυσικά πολύς κόσμος, στην εκκλησία του Χριστού μέσα στο κάστρο! Όμορφα και αθώα όλα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή

  47. Τασίτσα Καζακίδου
    Ευχαριστούμε Παντελή, συγχαρητήρια! !!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή

LinkWithin

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...